NMU vierde haar 50-jarig bestaan met een feestelijk symposium

Donderdag 1 december vierde de NMU haar 50-jarig bestaan met een feestelijk symposium

Nadat alle 150 aanwezigen onder leiding van Gert-Jan Janssen, dagvoorzitter, de NMU-ers toegezongen hebben voor hun verjaardag, opent Josja Veraart met de woorden:

“Als je een schip wilt bouwen, roep dan geen mannen bij elkaar om hout te verzamelen, het werk te verdelen en orders te geven. In plaats daarvan, leer ze verlangen naar de enorme eindeloze zee.” Een zo relevant citaat van Antoine de Saint-Exupery, auteur van Le Petit Prince. 

De NMU heeft voor haar 50-jarig bestaan het Landschap van de Toekomst ontwikkeld. Hoe ziet onze omgeving eruit over 50 jaar? Hoe leven, wonen en werken we dan? Om naar deze toekomst te verlangen, neemt Josja ons mee op reis naar de Utrechtse toekomst. We lopen langs beelden op drie niveaus, buurtniveau, gebouwniveau en landschapsniveau.  

Een kijkje in de Toekomst

In 2072 loop je je deur uit. Op straat is er veel ruimte, om te sporten, om te spelen, om rustig te zitten en bij te praten. Het is groen, de natuur begint bij de voordeur. Er zijn tuintjes waar groente en fruit verbouwd wordt. Er is veel sociale cohesie, de tuintjes, het groen, maar ook het warmtesysteem wordt door de wijk zelf onderhouden. Deze ruimte in de wijk is ontstaan, omdat er vanaf 2022 flink is geïnvesteerd in het openbaar vervoer en in de deeleconomie. Hierdoor zijn er nog maar weinig auto’s op straat. Ook op het dak is er veel te doen. Daken zijn groene oasen, en maken onderdeel uit van het natuurlijke systeem. Ze functioneren als waterberging, als plek om te recreëren. En via de daken worden pakketjes afgeleverd, of ben je zelf in staat om je door de stad te verplaatsen via luchtbruggen. Vanaf de voordeur tot en met het landelijk gebied, overal is in 2072 natuur om ons heen. Hierdoor is er genoeg ruimte om te recreëren in het groen. Maar er zijn ook gebieden, die echt voor de natuur zelf zijn. Zo is er een robuust natuursysteem ontstaan, wat tegen een stootje kan. Bedrijventerreinen zijn ook een fijne plek om te zijn, vanwege de natuurlijke omgeving. Om hier te komen, zijn wel duidelijke keuzes nodig. Zoals de keuze voor een natuurinclusieve samenleving. Maar ook: ruimte voor water. Benieuwd naar het verdere verhaal? Lees het in onze publicatie!  

Download publicatie Landschap van de Toekomst

Josja sluit af met de opmerking dat ze hoopt dat zij de aanwezigen heeft laten dromen, dat een ieder aanwezig ook in zo’n provincie willen zijn en wonen. Sommige keuzes zijn niet makkelijk, ze zijn groot of drastisch. Zolang we blijven dromen van deze toekomst is het ook haalbaar!

Daarna is in drie rondes het gesprek gevoerd over respectievelijk de toekomst van het landschap, de toekomst van de bebouwing en de toekomst van de wijk.

Toekomst van het Landschap

Huib van Essen (gedeputeerde provincie Utrecht), Jeroen van Wijk (voorzitter LTO-Utrecht), Josja Veraart (directeur NMU) en Paul Roncken (adviseur Ruimtelijke Kwaliteit provincie Utrecht) 

Over de toekomst van het landschap ontspon zich een dynamisch gesprek. De beelden zijn aansprekend en ook spannend, hoe gaan we dit realiseren? Wat zegt dat over waar we nu mee bezig zijn? Het economische systeem is op dit moment leidend. Alleen als we daarvan afstappen, kunnen we deze toekomst realiseren. Paul geeft aan dat het belangrijk is om groot te denken. “Grote dingen doen in een netwerk in samenhang”. Daarvoor is veel bestuurlijke moed nodig. Maar, met een duidelijke visie en een duidelijk verhaal, zodat mensen snappen waar we het voor doen, dan is het mogelijk. En met een goed verdienmodel, oftewel een andere economische basis, is er ook toekomst voor de boer en willen ze hier ook aan meewerken, aldus Jeroen. Natuur begint straks vanaf de voordeur. Hierdoor hoef je niet naar een specifiek natuurgebied toe, en zullen de kwetsbare gebieden ontlast zijn. De oproep is helder: laat natuurinclusiviteit het uitgangspunt zijn van wat we doen. Geef handvatten met voorbeelden waar het wel werkt. Besluiteloosheid ontstaat namelijk ook als je niet weet wat er mogelijk is. Er is veel mogelijk in gezamenlijkheid. Eigenaarschap en lokale opbrengsten ligt bij inwoners. Structurerende keuzes zijn nodig vanuit de overheid, en de invulling kan gezamenlijk. De opdracht aan de politiek is om ver vooruit te kijken en daar keuzes op te baseren. 

Toekomst van de Bebouwing

Wouter Catsburg (wethouder Zeist), Jelka Both (Staatsbosbeheer Utrecht) en Els Otterman (Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden) 

De bebouwing van de toekomst zal draaien om klimaatbestendingheid, de nabijheid van natuur en slim gebruik van de schaarse ruimte. Hoger bouwen en kleiner wonen zijn hierbij noodzakelijk. Els geeft aan dat water als leidend principe heel belangrijk is. Alles wat we nu bouwen moeten we klimaatbestendig maken, en we moeten ook opletten waar we gaan bouwen. Bouwen in de lagere delen, zorgt voor afwenteling in de toekomst. Wouter verwijst naar het voorbeeld van Kerckebosch in Zeist, waarbij de natuur als vingers de wijk in komt. Dit is een mooie invulling van deze beelden. Maar: gaat het ons lukken om mensen te verleiden om kleiner te gaan wonen? Huidige generatie heeft verwachting meteen jaren ’30 woning te krijgen, maar tegelijkertijd zijn heel veel mensen al blij dat ze woning hebben. Huishoudens worden steeds kleiner. We moeten woningen levensbestendiger maken en inclusiever met voorzieningen in de buurt. Ook bedrijfspanden gaan de komende jaren echt verandering door. De essentie ligt in de groene netwerken, van wijk tot buitengebied, bebouwing in combinatie met water en groen, daar kan ook Staatsbosbeheer een rol spelen, aldus Jelka. Als we de hoeveelheid groen per saldo willen vermeerderen, moet je daar nu mee beginnen. Zoals aantrekkelijke gebieden bij de steden leggen. Als we dat over 50 jaar willen, moeten we nu gaan planten. De gesprekpartners eindigen met: Houd vast aan je visie. De overheid is nodig voor de keuzes, het uitdagen van de markt en de scale-up. Bouwbedrijven zijn er klaar voor. Ze willen geen ongezonde wijken meer bouwen.  

Toekomst van de Wijk

Ieke Benschop (projectleider NMU), Matthijs Nijboer (directeur Natuur en Milieu Overijssel) en Leonie van Bommel (adviseur verduurzaming)

Het gesprek over de wijk richtte zich op de kracht van onderop. De rol die bewoners kunnen vervullen om zo’n wijk te realiseren. Om het geschetste toekomstbeeld te realiseren is het essentieel om het verbeterpotentieel bij bewoners nog beter te benutten. Matthijs brengt het Overijsselse begrip “Noaberschap” in: oftewel het voor en door de wijk. Daarvoor moet je de verbeelding laten zien en de mensen aan de slag laten gaan. De onderstroom is aanwezig en die gaat overheid en markt helpen het te realiseren. Ieke vertelt hoe een straat het heft in eigen hand nam, en tijdens corona parkeerplekken omtoverde tot een groene oase. Goed voor de biodiversiteit en voor de sociale cohesie. En het zorgt voor het vliegwieleffect. Andere straten worden ook geïnspireerd. Leonie ziet veel samenwerking en energie op warmte. Juist rondom warmte staan bewoners op en willen ze samenwerken. Wat voor overheden lastig is: de burgerbeweging is chaordisch, het gaat wel een richting op, maar je weet het ook niet precies welke kant het op gaat. Burgers doen dingen en de overheid mag meedoen. Het is dus eigenlijk overheidsparticipatie in plaats van burgerparticipatie. Een ander dilemma bij burgerinitiatieven is inclusiviteit. Uitdaging is om een medebewoner te betrekken die je er van nature niet zo snel bij zou betrekken. Andere culturen kun je betrekken via hun eigen systeem of netwerken. 

Tijdens de workshops kon je zelf aan de slag, zoals een mooie geveltuin aanleggen – maar dan ook echt meteen met de handen in de aarde bij de entree van de locatie! En je kon je kennis verrijken, onder andere over voedselbossen en hoe je je huis van het aardgas af krijgt. Fiets gauw nog eens langs Kanaal30, om de nieuwe geveltuin te bewonderen. 

Sneldichter Alexis de Roode vatte de middag mooi samen en begon met de treffende woorden:

Welkom op dit feest van vijftig jaar.
Een hele provincie in een zaal bij elkaar.
Met zelfgebreide slingers dromen
over mooie dingen die gaan komen.
De een wil natuur vanaf de deur,
bloeiende bloemen te kust en te keur
schone lucht en klimaatneutraal ,
en schoon water voor ons allemaal.
En een einde aan dat ene abuis:
Wij zijn zelf de natuur in huis.

Meer over het Landschap van de Toekomst