U-Thuis najaarsbijeenkomst november 2021: de presentaties

november 13, 2021

Presentaties U-Thuis najaarsbijeenkomst 9 november 2021

Bijeenkomst over de versnelling van de energietransitie

De deelsessies

Referentiewoningen, de spijtvrije route Martin Wisselink (gemeente Utrecht) en Kees Stap (Energiepaleis) download de presentatie Referentiewoningen en Energiepaleis

Om professionals en huiseigenaren handelingsperspectief te bieden in het verduurzamen van een woning, is een database van ruim 300 “Referentiewoningen” ingericht. Het biedt informatie over het type woning, het bouwjaar, de bouwkundige kenmerken en wat er gemiddeld genomen al is gedaan aan het verduurzamen van de woning. Tevens biedt het een drietal pakketten met verbetermaatregelen, zo samengesteld dat als die zijn uitgevoerd, de woning klaar is voor de aardgasvrije toekomst. In deze deelsessie bespraken we de mogelijkheden voor het gebruik van referentiewoningen. Door U-Thuis, het Energiepaleis en gemeente Utrecht.

De energietransitie voor de smalle beurs, door Robbert Willé (NMU), en Piet-Hein Speel

Download hier de presentatie.

In deze bijeenkomst werd stilgestaan bij de mogelijkheden om mensen die niet in hun huis kunnen investeren om het duurzamer te maken, toch een aantrekkelijk alternatief te bieden. Dick Nederend, die als vrijwilliger al vele mensen bijstond, vertelde hierover.

Wat is de rol van een batterij in het energiesysteem? Lomboxnet deelt Informatie en ervaringen die zijn opgedaan met het buurtbatterijproject in Kanaleneiland-Zuid en de batterij bij de Jaarbeurs. Wat werkt wel wat werkt niet. Hoe is de realisatie tot stand gekomen. Welke keuzes zijn in het proces gemaakt en wanneer is het interessant een batterij te plaatsen. Door Energie-U en We Drive Solar.

Expeditie warmte In Expeditie Warmte verkenden vijf buurtinitiatieven uit de gemeente Utrecht samen met marktpartijen van oktober 2020 tot maart 2021 hoe hun buurt of VvE verwarmd kunnen worden zonder aardgas. De drie beste teams werden beloond met een budget om hun plannen verder uit te werken. De sessie werd bezocht door mensen van gemeenten, bewonersinitiatieven, NMU en de provincie Utrecht. Eind van het jaar ligt er in de gemeenten de Transitievisie Warmte en wordt er gewerkt aan de wijkuitvoeringsplannen (WUP). De deelnemers aan de sessie gaven aan op zoek te zijn naar mogelijkheden om verschillende stakeholders te betrekken bij de WUP. Ze stelden vragen over hoe een leertraject als Expeditie Warmte daarbij ingezet kan worden. De kennis die is opgedaan in Expeditie Warmte is gebundeld in een whitepaper.

De sessie werd gegeven door Ante Selis van het buurtinitiatief KDL-Duurzaam en Anne-Marie Zwanink van de gemeente Utrecht. Bekijk hier de presentatie.

Wind en zonnepark Bijvanck: met en voor de omgeving, met Jan Jaap Tiemersma (Coöperatie ZieDeZonSchijnt), Matthijs Oppenhuizen (Pure Energie) en Gerben de Vries (NMU). Download hier de presentatie

In deze deelsessie vertelden Matthijs Oppenhuizen (Pure Energie) en Jan Jaap Tiemersma (energiecoöperatie ZieDeZonSchijnt) over hun ervaringen bij de gezamenlijke ontwikkeling van Zonnepark Bijvanck in de gemeente Zevenaar. Begin 2020 ontstond het idee om hiervoor 23 hectare grond te benutten pal onder het al gerealiseerde windpark van Pure Energie – een windproject waar de lokale gemeenschap nog altijd niet blij mee is. Bij het zonnepark werd gekozen voor een andere insteek: vanaf het prille begin is er een open dialoog geweest met de buurt over het ontwerp en de inrichting. Dat heeft geresulteerd in een constructieve en gelijkwaardige samenwerking met ZieDeZonSchijnt. En in een vergund projectplan (in september dit jaar) waarop slechts één zienswijze is ingediend.

In de sessie stonden we stil bij een aantal opvallende aspecten van dit ontwerptraject. Om te beginnen ging het over de wijze van samenwerking tussen Pure Energie, de coöperatie en de buurt. In de voorontwikkelfase zijn vertrouwen, transparantie en inzet belangrijk: het lokale initiatief toonde goede wil en kwam haar afspraken na; Pure Energie was helder over de rolverdeling en de intenties. Ook richting de buurt was de communicatie transparant en duidelijk. Met behulp van informatieavonden én een werkgroep van lokaal betrokkenen is het ontwerp gestoeld op ideeën die door de buurt zelf zijn aangedragen. Een periodieke nieuwsbrief fungeerde als centrale informatiebron, waarin verslagen van de werkgroep-overleggen werden gedeeld met het bredere publiek.

De inbreng van de buurt heeft onder meer geleid tot het terugbrengen van het coulisselandschap. Bewoners kijken uit op kale akkers, maar herinneren zich de hagen, bomenlanen en doorkijkjes van vroeger. In plaats van een dikke groene omzoming werd daarom gekozen voor een combinatie van (permanente) landschapselementen en meer open zichtlijnen. Ook wilden bewoners graag de wildstand in stand houden. Daarop is in het zonnepark onder meer gekozen voor hekwerken die doordringbaar zijn voor kleine grondsoorten. Ook zijn er nadrukkelijke agrarische belangen: er komt een soort struinpad langs de rand, maar in verband met de veeteelt zijn honden daar niet welkom. Wel wordt aandacht besteed aan verschralingsbeheer en verhoging biodiversiteit, zodat de projectlocatie een ‘stapsteen’ kan worden die aansluit op het Gelders Natuurnetwerk.

Coöperatief energieplatform Diverse energiecoöperaties zijn de overstap aan het maken van de ontwikkeling van kleinschalige projecten naar grootschalige ambities. Hoe organiseer je de mensen en de kennis, hoe kom je aan het geld en waar staan we precies? Is de weg vrij of liggen er uitdagingen? Deze sessie gaat over een nieuw platform dat een bijdrage gaat leveren aan de kwaliteit en snelheid. Energie van Utrecht, Energie Samen en Rabobank bundelen hun krachten in een aanpak waarin mensen, geld en tooling centraal staan. Download hier de presentatie.

Kort verslag van deze deelsessie:

Centraal in deze workshop stond de vraag hoe je de volgende slag maakt in de ontwikkeling van coöperatieve energieprojecten. Fanny Claassen, directeur Energie van Utrecht, leidde de workshop in. Zij stelde dat het vraagt om een goede mix van 3 elementen: menskracht, geld en de juiste tooling. Energie van Utrecht stelt bijvoorbeeld getrainde en ervaren projectleiders beschikbaar om bestuurders en vrijwilligers van lokale coöperaties terzijde te staan bij de ontwikkeling van projecten.

Ronald Korpershoek, Rabobank, ging vooral in op de dimensie geld. Afhankelijk van de fase waarin het project zich bevindt, verschilt het risico en daarmee ook  de bronnen van geld waaruit je kunt putten. Ontwikkelgeld zal je vooral uit eigen middelen dan wel uit het Ontwikkelfonds van Energie Samen moeten betrekken gezien het hogere risicoprofiel. Vanaf bouw kan je bij grotere bedragen terecht bij diverse banken.

De vraag die bij menig coöperatie rijst is of ze wel al die moeite moeten doen om vreemd vermogen aan te trekken. Ronald legt uit dat het aantrekken van vreemd vermogen, extra rendement kan generen voor de verschaffers van het eigen vermogen. Dit wordt het hefboomeffect genoemd. Om dit voordeel te kunnen benutten, is het belangrijk er reeds bij de ontwikkeling van je project rekening mee te houden, zodat je straks de juiste documentatie hebt voor de financiering.

Voor de projecten met een financieringsbehoefte tussen de €30.000 en €1.000.000 is sinds kort het Realisatiefonds een goede optie. Dit is een samenwerking  tussen Energie Samen, Stimuleringsfonds Volkshuisvesting, ASN bank, Triodos bank en de Rabobank. Meer informatie tref je aan op: www.realisatiefonds.nl

Tot slot het derde element, de tooling. Cilou Bertin van Energie Samen presenteert een nieuwe oplossing die daarvoor in de maak is. Projecten kosten nu nog veel tijd en moeite. Er is behoefte aan gedetailleerde stappenplannen die verwijzen naar gevalideerde rekenmodellen, contracten en documenten. Energie Samen, Energie van Utrecht en Rabobank gaan in die behoefte voorzien middels een digitaal ontwikkelplatform dat kwalitatieve standaarden biedt voor de ontwikkeling en financiering van projecten, dat real time inzicht geeft in de marktontwikkeling en de pijplijn van projecten en dat coöperatieve en commerciële partijen effectief samenbrengt. Een eerste demo is tijdens de workshop gegeven. Hoewel een enkeling aangaf nog graag alles in de vorm van downloadbare documenten te ontvangen, waren de meeste deelnemers wel degelijk overtuigd van de meerwaarde. “Zorg er voor dat documentatie en contracten op dit platform to-the-point en up-to-date zijn. Dan gaat het ons een hoop tijd en zoekwerk besparen” aldus één van de deelnemers. Ook het principe dat het coöperatieve netwerk actief een rol krijgt in het verbeteren van de inhoud van het platform sprak zeer aan.

Wordt vervolgd. Diverse deelnemers hebben aangegeven als klankbord te willen fungeren.