Interview Energiearmoede in Woerden

Interview over Energiearmoede in Woerden

Duurzaam Woerden is een burgerinitiatief dat volledig draait op vrijwilligers. De organisatie houdt zich bezig met een breed scala aan duurzame activiteiten, zoals het bevorderen van meer groen in wijken, hergebruik van materialen en de energietransitie zoals het isoleren en verwarmen van woningen. Duurzaam Woerden is vooral bekend vanwege de duurzaamheidswinkel. In deze rijkelijk ingerichte winkel in een drukke winkelstraat midden in Woerden kunnen mensen binnenlopen om allerlei duurzame en energiebesparende apparaten te bekijken en uit te testen. Ook kunnen ze gratis deskundig advies inwinnen, bijvoorbeeld over het aanvragen van isolatie subsidies.

Sinds medio 2022 is Duurzaam Woerden zich ook gaan bezighouden met energiearmoede, in nauwe samenwerking met vrijwilligersorganisatie Present en met steun van de gemeente. Lex Albers en Michael Stallvord van Duurzaam Woerden vertellen over hun aanpak: “Duurzaam Woerden laat vrijwilligers een opleiding volgen tot energiecoaches. Deze coaches gaan langs bij mensen -die zich hebben aangemeld voor energiehulp via de gemeente-, en geven dan advies over energiebesparing. Voor de hieruit voortvloeiende werkzaamheden  verwijzen de coaches door naar Stichting Present”, legt Lex uit.

“Wat wij het allerbelangrijkste vinden, is dat onze coaches een langdurige relatie met bewoners opbouwen”, zegt Michael. “Spaarlampen indraaien is een mooi begin, maar je bent er niet met alleen maar kleine maatregelen. We staan nog maar aan het begin van de energietransitie, in de nabije toekomst moet er veel meer in die woningen gebeuren. Daarvoor is het nodig om langzaam het vertrouwen van bewoners te winnen. Dat geldt zeker voor mensen die te maken hebben met energiearmoede, want die zijn vaak wantrouwig tegenover de overheid en andere instanties.”

“We kijken bij onze huisbezoeken niet alleen naar energiearmoede, maar gaan uit van de behoeftes en vragen die de bewoner heeft.” zegt Lex Albers. “Die liggen vaak op een veel breder terrein dan energie alleen. Bij de huisbezoeken (Lex is zelf ook energiecoach) kom je van alles tegen: schuldenproblematiek, problemen met instanties, psychische en fysieke problemen die mensen zelf niet kunnen oplossen, verslavingen.” In dat soort gevallen is het volgens Albers belangrijk dat er snel geschakeld kan worden en dat de gemeente aan de slag gaat om de bredere hulpbehoefte te coördineren. In Woerden hebben ze voor dergelijke gevallen een soort codetaal ontwikkeld. In de rapportage van Duurzaam Woerden aan de gemeente staat dan dat “de bewoner graag  wil  dat de gemeente iemand langs stuurt om te komen koffiedrinken”. Volgens Lex is het belangrijk dat de gemeente snel op dergelijke vragen inspeelt en waar nodig  hulp vanuit het sociale domein mobiliseert.

Over belangstelling voor energiebesparing hebben ze in Woerden niet te klagen. Een oproep van de gemeente aan inwoners die door hoge energie kosten in de problemen  dreigden te raken om zich te melden voor gratis energiecoaching en isolatiemaatregelen, leverde in de herfst van vorig jaar in één week 400 reacties op. Per woning stelt de gemeente 500 euro ter beschikking. Aan goede wil om energiearmoede aan te pakken ontbreekt het dus niet, maar volgens Lex en Michael zou de uitvoering van het beleid effectiever kunnen. Wat zij missen is een gestructureerd overleg tussen de verschillende partijen die  bij de uitvoering van het beleid betrokken zijn. Naast Duurzaam Woerden en Present zijn dit ook de lokale energiecoöperatie Woerden Energie, woningcorporatie Cazas en Susteen. Het bedrijf Susteen levert energie coaches voor de sociale huurwoningen van Cazas Duurzaam Woerden, Present en Woerden Energie richten zich op de particuliere huur- en koopwoningen.

Lex Albers: “Dat er veel verschillende organisaties bij de uitvoering van energiearmoede-maatregelen betrokken zijn hoeft op zich geen probleem te zijn. Het punt is echter dat deze organisaties alleen contact met de gemeente hebben en niet of nauwelijks met elkaar.”

Ook Koen Hordijk van de lokale energiecoöperatie Woerden Energie ziet verbeterpunten. Op dit moment heeft de gemeente de opdracht  voor het leveren van energiecoaches bij de woningen van Cazas aan een extern bureau van buiten de gemeente gegund. Koen Hordijk: “Dat is een gemiste kans, want zo’n bureau stuurt eenmalig een energiecoach langs, terwijl lokale vrijwilligers vaker langs kunnen komen en een relatie met de bewoners opbouwen.”

De leden van de energiecoöperatie in Woerden zijn zeer gemotiveerd om zich in te zetten tegen energiearmoede. Dat  blijkt wel uit het feit dat zij hebben besloten om een deel van de (toekomstige) opbrengsten van hun duurzame energieprojecten ter beschikking te stellen voor het isoleren van woningen van Woerdenaren die het wat minder breed hebben. Een eerste bedrag van 500 euro is al overgemaakt naar de lokale FIXbrigade, die werkt in opdracht van Cazas.

Koen Hordijk hoopt dat de gemeente in de toekomst meer opdrachten bij de lokale coöperatie gaat beleggen. Volgens Koen zouden aanbestedingsprocedures zo veel mogelijk omzeild moeten worden en/of zodanig worden ingericht dat de opdracht per definitie naar een lokale partij gaat.

Ook Duurzaam Woerden vindt dat de gemeente creatiever moet omgaan met het aanbesteden van opdrachten. Lex Albers: “De gemeente zou meer inzet kunnen plegen om lokale vrijwilligers in te zetten, vooral bij het benaderen en adviseren van bewoners.”

Ook vindt hij dat de gemeente de diverse acties op het gebied van energiebesparing beter op elkaar af moet stemmen en hierover beter zou kunnen communiceren met bewonersinitiatieven. Als voorbeeld noemt hij dat de energiecoaches niet op de hoogte zijn van een witgoedactie van de gemeente, terwijl zij daar wel door de bewoners op worden aangesproken.

“Begrijpelijk dat er in het begin nog veel mis ging, we moesten snel schakelen in reactie op de energiecrisis. Maar nu is het tijd om met alle partijen en de gemeente een juiste afstemming te zoeken en afspraken maken voor de langere termijn” vat Michael de conclusie van het gesprek treffend samen.

Utrechters in actie tegen energiearmoede