PAS op de plaats!

november 9, 2018

Het Europese Hof van Justitie heeft op 7 november 2018 een belangrijke uitspraak gedaan over het PAS (Programma Aanpak Stikstof). De Raad van State stelde vragen aan het Europese Hof in het kader van rechtszaken, die waren ingediend door Werkgroep Behoud De Peel, Coöperatie Mobilisation for the Environment en de Vereniging Leefmilieu.

De NMU is blij met de uitspraak. De natuur staat sterk onder druk. Het PAS bood ontwikkelingsruimte voor groei van onder andere de veehouderij, gebaseerd op optimistische voorspellingen van toekomstige reductie van stikstof door emissiearme technieken. Echter in ca. 60% van de N2000-gebieden in Nederland zou volgens het PAS ook in 2030 een overbelasting van stikstof bestaan. In sommige gebieden zelfs zo ernstig dat de instandhouding van gevoelige natuur gevaar loopt.
Het Meetnet Ammoniak Natuurgebieden laat vanaf 2016 zelfs weer een sterke stijging zien van de ammoniakconcentratie. Dat komt o.a. door een sterkere economische groei. Ook de ammoniakuitstoot als gevolg van mestfraude en de tegenvallende werking van de emissiebeperkende maatregelen maken dat de situatie slechter is dan becijferd.

Het Hof vindt niet dat een Programmatische Aanpak Stikstof niet kan. Een Programmatische Aanpak Stikstof maakt het mogelijk om beter te kijken naar cumulatieve gevolgen van de stikstofdepositie in de betrokken gebieden. Een PAS kan dus van pas komen. Maar dat betekent niet dat het PAS voldoet aan alle eisen van art. 6 lid 3 Habitatrichtlijn..

Vergunningen
Het Hof oordeelde dat het op grond van art. 6 lid 3 mogelijk is om vergunningen te verlenen voor projecten op basis van een eerder uitgevoerde passende beoordeling in het kader van een programmatische aanpak. Dat kan echter alleen “wanneer na een grondige en volledige toetsing van de wetenschappelijke deugdelijkheid van die beoordeling kan worden gegarandeerd dat er wetenschappelijk gezien redelijkerwijs geen twijfel bestaat dat geen van de plannen of projecten schadelijke gevolgen heeft voor de natuurlijke kenmerken van het betrokken gebied.” Uit een passende beoordeling moet blijken wat de totale hoeveelheid stikstof is die verenigbaar is met de instandhoudingsdoelstellingen.

Instandhoudingsmaatregelen , voorzorgsmaatregelen, PAS-maatregelen of autonome maatregelen (los van het PAS) mogen niet worden betrokken in een passende beoordeling als de verwachte voordelen van die maatregelen niet vaststaan ten tijde van die beoordeling. Ter onderbouwing van het PAS (dat in juli 2015 is geïntroduceerd) is een passende beoordeling opgesteld. In die passende beoordeling zijn maatregelen meegenomen waarbij men uitging van positieve effecten van die maatregelen, zonder dat die positieve effecten waren aangetoond. Uit de uitspraak van het Hof blijkt dat het PAS niet op die manier had mogen worden vastgesteld. De Raad van State moet nu beoordelen of het PAS moet worden aangepast of nader onderbouwd. Tot die tijd zullen er waarschijnlijk geen vergunningen meer worden verleend in het kader van de Wet natuurbescherming voor activiteiten waarbij de stikstofemissie toeneemt. Dat geldt niet alleen voor agrarische activiteiten, maar bijvoorbeeld ook voor infrastructurele projecten of industriële activiteiten.