Terugblik Oostbroeklezing Uitdaagrecht 2025

Terugblik Oostbroeklezing over het Uitdaagrecht

Dinsdag 13 mei 2025 vond de Oostbroeklezing over het Uitdaagrecht plaats. Zoals de naam al weggeeft stond bij deze bijeenkomst het uitdaagrecht centraal: een instrument dat bewoners en maatschappelijke organisaties in staat stelt om overheidstaken over te nemen of anders aan te pakken, en dit eventueel samen met de overheden te realiseren. Nu met financiële middelen om dit alles mogelijk te maken! 

Deze lezing werd georganiseerd door IVN Natuureducatie, Natuur en Milieufederatie Utrecht en Landschap Erfgoed Utrecht, in samenwerking met de Groene Bondgenoten, en begeleid door Thijs Harmsen van het Kennisnetwerk Participatie en Uitdaagrecht (Uitdaagrecht | Bewoners en maatschappelijke organisaties). Johan Enninga van Oranjedorp gaf hierbij een sprekend voorbeeld van de kansen die het uitdaagrecht biedt, met name op het gebied van ecologisch groenbeheer. Het programma werd afgesloten met een gezamenlijke discussie over inspirerende nieuwe ideeën om de leefomgeving te vergroenen en te verduurzamen, het uitwisselen van ervaringen en het leggen van nieuwe verbindingen tussen lokale groene vrijwilligers tijdens een gezellige borrel.  

Wat is het uitdaagrecht?
Sinds 1 januari 2025 is het uitdaagrecht officieel opgenomen in de wet. Toch wordt er in de praktijk al meerdere jaren mee geëxperimenteerd. Het uitdaagrecht geeft bewoners het recht om gemeentelijke, provinciale of waterschapstaken over te nemen wanneer zij denken dat het beter, slimmer of goedkoper kan. 

En het gaat nog verder: als je een goed plan hebt voor iets wat de gemeente eigenlijk al zou moeten doen, maar waar nog niets mee gebeurt of niet op een manier die past bij jouw buurt, kun je de gemeente zelf uitdagen om het te financieren of uit te voeren. Je hebt hiervoor niet eens altijd een compleet plan nodig; het begint bij de oproep om het anders te doen.

Tijdens de lezing bleek dat sommige aanwezigen al onbewust met het uitdaagrecht bezig waren, zonder te weten dat er een officiële term voor bestond. Dat laat zien hoe vanzelfsprekend het kan zijn om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor je leefomgeving. 

Voorbeelden uit de praktijk 
Thijs illustreerde met verschillende voorbeelden hoe het uitdaagrecht er in de praktijk uitziet. Denk aan bewoners die zelf het groen in hun straat beheren, een buurthuis runnen of een nieuw mobiliteitsplan voorstellen voor hun wijk.

Het uitdaagrecht biedt houvast voor bewoners, vrijwilligersgroep, of natuurorganisatie om mooie plannen voor de buurt te realiseren. Als je het niet eens bent met, bijvoorbeeld, het beheer van de wilgen in je straat, kun je nu naar de gemeente stappen en zeggen ‘ik en mijn buurt kunnen dit slimmer, beter, en anders’. In overleg met de gemeente wordt dan, aan de hand van het uitdaagrecht, een plan opgesteld en budget vrij gegeven om de buurt zelf de mogelijkheden te geven een mooiere, groenere omgeving te maken. Dit recht heeft kleinere plannen zoals het schoonhouden van een gracht tot grootse plannen als het opzetten van een ecologisch park gerealiseerd, de opties lijken oneindig. Dus … 

Dit werd met vriendelijk gelach ontvangen. Echter, hij heeft het zeker niet bij het verkeerde eind. Zoals Josja zei tijdens de afsluiting van de avond:

En nu? De verkiezingen komen eraan 
Met de gemeenteraadsverkiezingen in aantocht is dit hét moment om na te denken over de toekomst van jouw buurt. Welke rol zie jij voor jezelf, voor je buurtgenoten en voor de overheid? 

Meer weten over het uitdaagrecht? 
Wil je aan de slag met het uitdaagrecht in jouw buurt, meerwaarde creëren voor de lokale gemeenschap of weten hoe je jouw idee kracht bij zet richting de gemeente? Lees op deze website meer over uitdaagrecht en hoe anderen het al inzetten!