De Route van de Toekomst: etappe 15

mei 21, 2025

De Route van de Toekomst: etappe 15

Door Ieke Benschop 

De Natuur en Milieufederatie Utrecht loopt de Route van de Toekomst. Projectleider Ieke Benschop bezoekt lokale duurzaamheidsinitiatieven en spreekt met mensen die ze op haar pad tegenkomt, over de toekomst van onze mooie provincie. Dat doet ze aan de hand van de NMU-beelden van het Landschap van de Toekomst. De NMU hoopt zo nieuwe verbindingen te leggen, nieuwe vrienden te maken en inspiratie te bieden voor nog meer duurzame projecten.  In mei 2025 wandelde Ieke vanuit station Hoevelaken een rondje Stoutenburg. Ze ging in gesprek met twee jonge boeren die met agroforestry bezig zijn. Dit zijn Ron van Zandbrink en Lieuwke Herder. Ron is zoon op het boerenbedrijf Tussen de Hagen, Lieuwke is dochter in het boerengezin De Oude Ruif. Zij zijn beiden gevestigd in gebied Stoutenburg, gemeente Leusden. En allebei vol van hun agroforestry. In deze podcast hoor je hoe deze volgende generatie serieuze stappen zet op dit gebied. Collega Alies van den Berg reflecteert en vertelt hoe de NMU deze ontwikkeling toejuicht en stimuleert.   

Alle etappes van de Route van de Toekomst zijn terug te vinden op deze pagina. 

Lieuwke en Ron 

Lieuwke is vorig jaar begonnen met agroforestry, een perceel van ongeveer 0,8 hectare. “Het is via de NMU begonnen, die nam contact met ons op met de vraag of het ook wat voor ons was. Nu hebben we een oogsttuin en een bessenpluktuin. Mijn moeder en ik wilden graag laten zien hoe vruchten groeien. We zitten dichtbij de stad, dus nodigen mensen graag uit om te komen kijken en proeven. We hebben ook kleinschalige groenteteelt voor zelfpluk. We zijn open op dinsdag en zaterdag. Kinderen, opa’s en oma’s mogen mee!” 

Ron legde een eerste proefperceeltje aan in 2019, welke hij heeft uitgebreid in 2020 en 2021. Hij heeft nu in totaal 3,5 ha agroforestry, met walnoten, tamme kastanjes, hazelaars, appels en peren. Ron geeft aan dat de bessenstruiken tussen de bomen het niet makkelijk hebben. “Misschien nog omdat het veld te open is. En het is heel oud grasland van meer dan 30 jaar, dus het gras is heel competitief. En misschien dat ook specifieke kennis ontbrak”. Ron gaat een ander systeem aanleggen voor de lagere struiken. Die hebben veel meer beschutting nodig dan ze tot nu toe hadden. 

Slimme aanpak 

Lieuwke vertelt over het ‘klein fruit’ tussen de bomen. “Dit hebben we best ruim opgezet, de kippen kunnen ertussen staan, en we kunnen er ook met een kleine trekker tussendoor om gras te maaien en te voeren aan de koeien. De fruitbomen en struiken staan afgewisseld bij elkaar. De afwisseling is om plagen tegen te gaan, sommige struiken specifiek om stikstof op te slaan. Houtsnippers rondom de stammen zorgen voor minder uitdroging en schimmels voor de bodem en onderdrukken van onkruid. 

Lieuwke heeft profijt van haar studie biologie, en via de NMU hebben ze samengewerkt met de kweker die veel ervaring heeft met agroforestry. Die weet wat past op welk soort grond. Ron: “Je moet zoveel mogelijk rondvragen bij mensen die je kent om aan kennis te komen. De kweker weet veel, maar ook het regionaal netwerk van agroforestriers. Kennisuitwisseling is enorm belangrijk! Excursies om bij elkaar te komen kijken helpen enorm.”.  

Ecologische en economische redenen 

Ron begon om ecologische en economische redenen. Hij wilde niet meer koeien:  hij wilde meerdere takken op het bedrijf ontwikkelen. Maar ook de ecologische kant vond hij heel interessant. Bomen leveren zoveel diensten: CO2, schaduw, beschutting, biodiversiteit. “De intensivering van de landbouw die afgelopen decennia heeft plaatsgevonden heeft ook nadelige effecten, dat is ondertussen wel gedeeld inzicht. Voor meer biodiversiteit hebben we verruiging en verrommeling nodig. Helaas wordt dit nog niet echt geaccepteerd”, aldus Ron. 

Natuurlijke vijanden welkom 

Op de staken staan terracotta potjes op zijn kop. Daarop staat aangegeven welke soort er groeit, maar er zit ook stro in en dat is en goede schuilplaats voor lieveheersbeestjes en oorwormen, die bladluis en rupsen helpen bestrijden. Ron zaait kruiden in voor de insecten, maar zit kansen om de aanpak van Lieuwke te kopiëren.  

Er staat een rij met krent. Die vinden de reeën heel erg lekker. Die eten ze op, maar dat zorgt ervoor dat ze van de rest afblijven. Slim toch?  

Verdienmodel 

Op de vraag of het een goed verdienmodel is, komen genuanceerde antwoorden. Lieuwke: “De solitaire bomen of de voederhaag bijvoorbeeld, leveren niet direct geld op maar je vee heeft er wel profijt van. Het biedt schaduw en de voederhaag maakt je vee gezond en blij.”  

Ron: “Winst zit in andere onderdelen: zoals hittestress vermijden bij koeien, schaduw en inderdaad de voederhagen. Het is niet direct uit te drukken in euro’s, maar het zijn wel vermeden kosten in de toekomst. En wat dacht je van arbeidsvreugde? Koeien halen vind ik leuk, maar door het agroforestry veld lopen nog net iets leuker!” 

De toekomst 

Ron en Lieuwke zien voor de lange termijn toekomst van dit gebied graag veel groen. Zonde als de mooie dieren zoals die hier nu zitten, zoals de groen specht, reeën, hazen en verschillende uilen hier zouden verdwijnen. We zien een toekomst voor ons waarin we het bedrijf verbinden met de natuur en recreatie om ons heen. Dus bedrijfsvormen zonder gebruik van gif. En ook stukjes van je bedrijf geven aan de natuur, dieren, vogels, insecten. Voor de overheid wel lastig om alles in een hokje te plaatsen, maar dat is een mooie opdracht. En voor dat passende beleid vanuit gemeenten, daar zet de NMU zich voor in! 

Wat kun jij doen?

• Wil je meer weten over wat de NMU doet om duurzame landbouw met natuur te stimuleren? Bekijk onze pagina Duurzame Landbouw met Natuur.
• Wil je meer weten over wat de NMU doet om agroforestry te stimuleren? Bekijk onze pagina Agroforestry proefpercelen.
• Benieuwd naar de visie van de NMU; het Landschap van de Toekomst? Lees deze hier.  
• Luister hier de podcast van het gesprek tussen Lieuwke, Ron en Ieke!
• Wil je dat we bij je langskomen en/of een podcast maken? Laat het ons weten! Mail Ieke.

Bekijk alle etappes op de verzamelpagina!

Route van de Toekomst