De Route van de Toekomst: etappe 12

december 20, 2024

De Route van de Toekomst: etappe 12

Door Ieke Benschop 

De Natuur en Milieufederatie Utrecht loopt de Route van de Toekomst. Projectleider Ieke Benschop bezoekt lokale duurzaamheidsinitiatieven en spreekt met mensen die ze op haar pad tegenkomt, over de toekomst van onze mooie provincie. Dat doet ze aan de hand van de NMU-beelden van het Landschap van de Toekomst. De NMU hoopt zo nieuwe verbindingen te leggen, nieuwe vrienden te maken en inspiratie te bieden voor nog meer duurzame projecten. Vandaag: haar verslag van Tienhovensch Kanaal (aan de Loosdrechtse Plas) via de provinciegrens en Hollandsche Rading naar Hilversum. Job van Amerom, voorheen gebiedsmanager Utrecht West bij de provincie Utrecht loopt met haar mee. Alle etappes van de Route van de Toekomst zijn terug te vinden op deze pagina.

Loosdrechtse Plassen

10 mei. Job wil wel meelopen, maar dan graag vroeg. Akkoord voor mij! Dus om 6.15 uur zit ik op mijn fiets, nog voor de vogeltjes beginnen te zingen. Onderweg vergaap ik me aan de schoonheid zo vroeg. De zon die zachtjes opkomt boven de sloot, witte wieven op de wei, koeien die ontwaken. Om 7 uur meld ik me bij Job, aan de zuidkant van de Loosdrechtse Plassen. Precies op de plek waar de provinciegrens ‘weer aan land’ komt. 

Podcast

Ik maak van het gesprek wat we voeren voor het eerst zélf een podcast en speld Job een microfoontje op. We lopen oostwaarts. Links van ons zijn de Loosdrechtse Plassen, rechts van ons het veen.  

Eerst even: “Wie is Job?” Job is bioloog, milieukundige en in zijn vrije tijd vogelaar. Lang is hij secretaris-directeur geweest van gebiedscommissie Utrecht-West. Een kenner van het veenweidegebied dus en zeker van het stuk waar we vandaag lopen, langs de Bethunepolder. Hij heeft veel ervaring met het bereiken van verschillende doelen in het landelijk gebied, met alle betrokken partijen.  

Veel om over in gesprek te gaan. En zo heb ik van bijna 4 uur ‘tape’ de volgende samenvatting weten te maken:

Luister hier de podcast (deel I) (deel II) met Job terug!

Belangen in het gebied 

Job vertelt over de gebiedsprocessen, waarin overheden, boeren, natuurorganisaties en ook de NMU zitting hebben. Tien jaar geleden ging het vooral over het realiseren van het Natuur Netwerk Nederland en verduurzaming van de landbouw. De laatste jaren is daar de opgave van bodemdaling bijgekomen, net als stikstof, water, CO2 en methaan, de energietransitie en dan willen we ook nog huizen bouwen in Nederland.  

Job is dagelijks in gesprek met partijen om te werken aan bovenstaande doelen. Wat het wel eens lastig maakt, is dat alles moet op basis van vrijwilligheid, terwijl heel veel wordt gevraagd van betrokken partijen.  

Toekomstvisie NMU 

In 2022 schetste de NMU haar Landschap van de Toekomst. We keken 50 jaar vooruit en zagen een gebied waar bodem en water sturend zijn. Dit betekent dat het gebied veel waterrijker is, met meer natuur en natuurinclusieve landbouw. Woningen staan aan de rand van het gebied of zijn drijvend gebouwd. Ik ben benieuwd of Job vaak gesprekken heeft over deze lange termijn. 

“Soms, als je rust en tijd neemt, ga je met elkaar wel in gesprek hierover, en kijk je met een afstandje waar we naartoe bewegen. Het veen zakt, de zeespiegel stijgt. Dus je kunt jezelf de vraag stellen hoe veilig het is hier in een putje te wonen met overal water om je heen.” 

De dagelijkse realiteit is dat er doelen zijn geformuleerd voor dit gebied. En dat die doelen soms verschillende maatregelen vragen. Wil je weidevogels beschermen, hou je het landschap open. Wil je bodemdaling tegengaan, meer schaduw en de bodemkwaliteit verbeteren, laat je bossen groeien en zal de openheid verdwijnen.  

Job vertelt voluit over processen die lopen, belangen en waarden in het gebied. En de zoektocht hoe je er met elkaar uit moet komen. 

Bethunepolder 

Aan de Kanaaldijk kijken we naar het zuiden uit over het relatief nieuwe gebied van Natuurmonumenten, een jaar of vijf, zes geleden ingericht. Boeren zijn deels verplaats, deels uitgekocht. “We wilden juist hier dit gebied ontwikkelen omdat het een bijzonder gebied is: er komt kwelwater uit de Utrechtse Heuvelrug naar boven. Het is heel arm water en dit een heel kwetsbaar gebied. Om tot dit resultaat te komen, hebben we gedurende een kleine tien jaar heel veel avonden georganiseerd.”  

Ik lees later op een informatiepaneel dat jaarlijks zo’n 34 miljoen kuub kwelwater de Bethunepolder in stroomt. Dat is 1000 liter per seconde! Veel hiervan wordt voor drinkwater voor Amsterdam gebruikt. 

Het ziet er nu prachtig groen uit, met heel veel diverse begroeiing en mooie glooiingen. Er is hier niet afgeplagd (zoals in andere nieuw aangelegde natuurgebieden) want er is hier al zo’n sterke bodemdaling. Het komen tot de uitvoering van zo’n mooi project is en blijft mensenwerk. De gestelde kaders waren voor alle partijen te doen en bereikbaar.  

Ooievaars 

We zien heel wat ooievaars. Die zie je steeds meer in het landelijk gebied. Mensen die hier komen wonen vinden dat allemaal leuk. “Maar”, zo zegt Job, “ooievaars eten naast mollen en muizen, ook pullies (weidevogel-kuikens). Hebben de boeren zo hun best gedaan om ze te beschermen, komen de ooievaars. Dus vragen we de mensen om terughoudend te zijn met het aantrekken van ooievaars. 

De grote context 

Job vertelt dat hij bij alle partijen in het gebied merkt dat men bereid is mee te denken met elkaar en daarin reëel is. “Ik zit over het algemeen aan tafel met mensen die wat willen. Dat geldt zowel voor de terreinbeherende organisaties (Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en Utrechts Landschap) als voor de boeren in het gebied. Helaas werkt de grote context van het Rijk en Europa niet altijd mee. Bijvoorbeeld de Europese aanbestedingsregels belemmeren de rol van lokale boeren in beheertaken. En het doet Job pijn dat er nu natuurinclusieve boeren stoppen omdat de regelingen vanuit het Rijk niet op tijd klaar waren.  

Circle of influence 

Job werkt in het veenweidegebied binnen zijn circle of influence. Hij is in het gebied de verbinder tussen de systeemwereld en de leefwereld. Tegelijk leuk en ingewikkeld. Wat hem motiveert om dit werk te doen is om samen met partners weg te bewegen van ‘landschapspijn’ en ‘landschapsfijn’ te creëren.  

Het was een prachtige wandeling en een inspirerend gesprek. Dank Job.

Luister hier de podcast (deel I) (deel II) met Job terug!

Wat kun jij doen?

• Wil je meer weten over wat de NMU doet om duurzame landbouw met natuur te stimuleren, kijk eens op onze website. 
• Wil je weten hoe Maarten van Rossum de toekomst van het veenweidegebied ziet? Kijk hier. 
• Wil je een mooie film zien over een boer die gek is op grutto’s? Kijk ‘Vogels kun je niet melken’.  
• Wil je de documentaire kijken over ontwikkelingen wereldwijd over onze voedselproductie? Kijk dan Food for Thought van de VPRO. 
• Benieuwd naar de visie van de NMU; het Landschap van de Toekomst? Lees deze hier.  
• Wil je meer weten over het beheer van de Bethunepolder: Kijk op www.anvnoorderpark.nl. 
• Wil je dat we bij je langskomen en/of een podcast maken? Laat het ons weten! Mail Ieke. 

Bekijk alle etappes op de verzamelpagina!

Route van de Toekomst