Samen kansen benutten voor een energieneutrale regio

november 4, 2015

Samen kansen benutten voor een energieneutrale regio

30 oktober was de dag van de Regionale Utrechtse Energieagenda. Centraal stond de versnelling van de energietransitie door krachtenbundeling en samenwerking van regionale partijen. Vertegenwoordigers van regionale partijen verzamelden zich ’s ochtends in het Stadhuis van Amersfoort: bedrijven, ontwikkelaars, ngo’s, burgerinitiatieven, overheden en beleidsmakers.

Een terugblik op de werksessies is hier te downloaden (PDF).

De Energieagenda is de vertaling van het landelijke SER-energieakkoord naar onze provincie Utrecht. “We zien dat de gestelde doelen niet gehaald worden op de manier waarop we nu bezig zijn. Uitvoering van de energietransitie gaat langzaam. Het is lastig om echt tot die versnelling te komen. Samen kijken we wat we lokaal en regionaal wel kunnen doen. Vandaar dat de NMU, samen met de EBU, U10, gemeente Amersfoort en Provincie deze dag organiseert,” opende dagvoorzitter Joris Hogenboom.

Amersfoort: Schouders eronder

“Energie leeft in Amersfoort en in heel Utrecht,” stelde de Amersfoortse wethouder Duurzaamheid Yvonne Kemmerling. Ze benoemde de Amersfoortse ambitie om in 2030 energieneutraal te zijn. Samen met ondernemers, energiecorporaties en burgerinitiatieven wordt hier hard aan gewerkt. De stad zet volop in op zonne-energie. Schouders eronder, is haar devies. “Via Nul op de Meter proberen we de energietransitie op  regionaal niveau aan de orde te brengen en te versnellen. Vandaag willen we tot gezamenlijke afspraken komen rondom de energieagenda.”

RLI: van vrijblijvend naar verplichtend

“Gaan we de kansen grijpen of de problemen afwachten? We kampen met een transitieopgave: hoe gaan we dit doen?” Marjolein Demmers (lid Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur en directeur RHDHV) presenteerde het kersverse rapport ‘Rijk zonder CO2’, dat de Raad schreef op verzoek van minister Kamp. “We gaan niet hard genoeg, we moeten het vrijblijvende karakter omdraaien in een verplichtend karakter. Overheden moeten niet meer met bewoners en bedrijven in gesprek over ‘of’, maar over ‘hoe’. Er is een trendbreuk nodig. We moeten denken vanuit de vier energiefunctionaliteiten en -behoeftes: Licht en apparaten, Transport en mobiliteit, Lage temperatuur warmte (huishoudens, gebouwen) en Hoge temperatuur warmte voor de industrie.”

Aan lage temperatuur en warmte kunnen we volgens Demmers nu al heel veel doen. Hoge temperatuurwarmte is in de provincie Utrecht minder van belang; er is relatief weinig industrie. Demmers: “Gerichte technische en sociale innovaties zijn belangrijk om beweging te krijgen uit de samenleving. Beleidsopgaven vergen veel inzet van de overheid. Het is hun en onze taak om kennis – en zo draagvlak – bij onze burgers te brengen. We moeten zorgen voor draagvlak. Hoe krijgen we mensen bereid de investering te maken voor bijvoorbeeld verduurzaming van het huis? Wij moeten lokale initiatieven maximaal ondersteunen, zorgen voor draagvlak, CO₂ sturing en normstellingen om doelstellingen te gaan halen.”

Breed draagvlak voor actie

Deze oproep kon onder de aanwezige bestuurders, Pim van den Berg (gedeputeerde Provincie Utrecht), Ton van Mil (directeur EBU) en wethouders Lot van Hooijdonk (Utrecht), Yvonne Kemmerling (Amersfoort) en Michiel van Liere (Houten), op breed draagvlak rekenen. Ze beaamden de urgentie en zeiden alles op alles te zetten om de doelen te gaan halen. Het advies is heel herkenbaar met eigen analyses. Met name het einde aan de vrijblijvendheid, inzet op alle bronnen en beprijzen van CO₂ worden omarmd. Uit de stadsgesprekken van gemeente Utrecht blijkt dat 80% van de bevolking (aselect geselecteerde groep Utrechters) energietransitie belangrijk vindt en de overheid oproept om het te regelen. Het is niet perse leuk, maar wel noodzakelijk, aldus een veel gehoorde reactie in Utrecht.

“Dat Marjolein stelt dat de vrijblijvendheid eraf moet, zou op zich al een trendbreuk zijn,” zei Yvonne Kemmerling. Pim van den Berg constateert dat er ontzettend veel in de provincie in beweging is. “Het is nu heel belangrijk dat deze initiatieven met elkaar in verbinding komen en dat er een duidelijke samenwerking ontstaat. Dit moeten wij stimuleren. Wij moeten ervoor zorgen dat kansrijke projecten worden doorgezet en opgeschaald worden. Het geld dat bij sommige investeerders tegen de plinten klotst moeten we op de goede plek terecht laten komen. We gaan een regionaal energiefonds opzetten zodat het beter beschikbaar wordt.”

Lot van Hooijdonk: “De mensen verwachten ook dat de overheid er wat aan doet. Als gemeente zetten we stads- en bedrijfsgesprekken in om diensten en producten ook af te kunnen stemmen.” Niet elke gemeente zet dezelfde instrumenten in. Van Hooijdonks Houtense collega Michiel van Liere was van mening dat de ‘stok’ niet bij de cultuur van gemeente Houten past. Lot van Hooijdonk is het daar niet mee eens: “De wortel werkt alleen goed, wanneer de stok duidelijk in beeld is.” “Sommige thema’s zit echt beweging in, zoals bij Nul op de meter. Dat komt goed. We moeten nu de regie gaan pakken op wind,” aldus Ton van Mil.

Pitches projecten en initiatieven

De aanwezigen en bestuurders maakten in snelle pitches vervolgens kennis met diverse projecten en initiatieven die al bezig zijn in de regio. waaronder: Nul op de meter Experience Zone, Handhaving 2.0 vanuit de ODRU, financieringsmodellen en energiebesparing in de zorg. De pitches lieten duidelijk zien dat de ambities en de mogelijkheden er zijn om grote slagen in de energietransitie in Utrecht te maken. Er zijn al 30 voorbeeld nul-op-de-meter woningen gerealiseerd door particuliere woningbezitters. Zij stellen hun huis graag open voor anderen die dezelfde stap overwegen. Ton van Mil benadrukte dat er veel meer regionaal gecommuniceerd moet worden over de successen. “Benut bestaande communicatiemiddelen en bijeenkomsten.” Opschaling heeft ook te maken met ‘bekend zijn met ontwikkelingen’. Er zijn in de regio diverse (communicatie) middelen beschikbaar, waar we met zijn allen veel meer gebruik van kunnen maken, als deze gebundeld worden aangeboden en kennis meer gedeeld wordt.

Er is een energiefonds in de gemeente Utrecht dat bedrijven die actief zijn in de energietransitie helpt aan leningen tegen gunstige voorwaarden. Dit fonds kan – met extra geld – makkelijk worden uitgebreid naar de hele provincie. De gedeputeerde leek er wel voor te voelen. Jan-Coen van Elburg van Rebelgroup stipte aan dat “het geld niet zo maar achter de toonbank klotst”. Onder meer door gebrek aan schaalgrootte komen veel projecten niet in aanmerking.

Als we het samen doen, lukt het

Michiel van Liere stelde dat de gemeente Houten bouwers van nieuwe huizen stimuleert om alleen nog maar energieneutrale woningen te bouwen. De omgevingsdienst draait een project waarin bedrijven met raad en daad worden geholpen om de energiebesparende maatregelen die zich snel terugverdienen te nemen. Het kan, en als we het samen doen lukt het zeker! Voordat de deelnemers zelf aan de slag gaan in diverse werksessies gaf Lot van Hooijdonk als tip mee: “Denk na over een gebiedsvernieuwing 2.0. Zo zien burgers dat het voor hen ook echt wat oplevert. Ze willen misschien meewerken omdat ze in een betere, gezondere, groenere en mooiere wijk gaan wonen.” Pim van den Berg vulde haar aan door ‘energie als sturend principe’ mee te nemen in de nieuwe provinciale nota’s.