Gemeenschapslandbouw in Utrecht: wat zijn de kansen?

juni 27, 2016

Gemeenschapslandbouw in Utrecht: wat zijn de kansen?

Gemeenschapslandbouw, dat is natuur- en milieuvriendelijke landbouw waar consumenten heel direct bij betrokken zijn. Ook voor de provincie Utrecht een kansrijke vorm van landbouw, blijkt uit een nieuw afstudeeronderzoek voor de NMU. 

Een boerderij waar consumenten heel direct bij betrokken zijn, kan dat? Dat kan zeker, en er zijn al verschillende bedrijven die hieraan doen. Het begrip heet gemeenschapslandbouw (ook wel pergola landbouw, in het Engels community supported agriculture – CSA). Daarbij is er sprake van nauwe samenwerking tussen burgers en lokale landbouwers. Burgers betalen een bijdrage om de productie van voedsel op het bedrijf mede mogelijk te maken. Hiervoor krijgen ze producten terug.

Afstudeeronderzoek gemeenschapslandbouw bij de NMU

Om het begrip gemeenschapslandbouw verder te verkennen en de kansen voor de Utrechtse landbouw in te schatten, heeft een stagiaire van Hogeschool Van Hall Larenstein bij de NMU hier een afstudeeronderzoek naar verricht. Eind juni heeft zij haar scriptie opgeleverd.

Gemeenschapslandbouw biedt verschillende kansen voor verduurzaming van de landbouw. Het gaat daarbij om alle aspecten van duurzaamheid: economisch, ecologisch en sociaal.

Doordat consumenten van te voren een bedrag inleggen, heeft de boer al voor de oogst een werkkapitaal waarmee hij kan investeren in het bedrijf. Financiële risico’s worden gedeeld tussen de boer en de deelnemende consumenten. Boeren krijgen een betere prijs voor hun producten. Op gemeenschapslandbouwbedrijven is meer aandacht voor bodem, planten en dieren. Vaak zijn het biologische of biologisch-dynamische bedrijven. Bovendien dragen de boerderijen bij aan het verkleinen van de kloof tussen boeren en burgers. De boerderij wordt een ontmoetingsplaats en vaak kunnen deelnemers zelf ook op het bedrijf werken of hun producten oogsten.

Gemeenschapslandbouw kan op verschillende manieren georganiseerd worden. Een voorbeeld zijn de Herenboeren, die samen met deelnemende burgers nieuwe boerderijen in Nederland willen starten. Op 15 juni maakte het NOS journaal een item over Herenboeren.

Kernelementen passen goed bij provincie Utrecht

Voor het onderzoek interviewde de stagiaire boeren en deelnemers van acht Nederlandse agrarische bedrijven die aan een vorm van gemeenschapslandbouw deden. Hieruit komt een goed beeld naar voren van dergelijke bedrijven in Nederland.

Over het algemeen bevat gemeenschapslandbouw een paar kernelementen die zeer goed passen bij de Utrechtse omstandigheden. De bedrijven liggen vrijwel allemaal dichtbij de stad. De deelnemende consumenten zijn hoog opgeleid en vinden het belangrijk om te weten hoe en waar hun voedsel wordt geproduceerd.

Een belangrijk punt van aandacht is wel het type bedrijf. De meeste gemeenschapslandbouwbedrijven produceren vooral groente, soms aangevuld met vlees en zuivel. In Utrecht zijn echter weinig akkerbouwbedrijven. De landbouw bestaat hier hoofdzakelijk uit melkveehouderij, intensieve veehouderij en fruitteelt.

Aanbevelingen

In het rapport staan de volgende aanbevelingen voor de NMU:

1. Maak het begrip gemeenschapslandbouw bekender door het op te nemen in de campagne ‘Op zoek naar de duurzame boer’
2. Start een platform waar geïnteresseerde consumenten en boeren elkaar kunnen treffen
3. Ondersteun gemeenschapslandbouwbedrijven bij ruimtelijke procedures en/of het verwerven van meer grond.

Wilt u meer weten over gemeenschapslandbouw bij u in de buurt? Kijk dan eens op de website van Tuinderij de Volle Grond in Bunnik of de Birkenhof in Soest.